twee hondjes

Twee hondjes, een keramisch beeldje met een craqueléhuid, houden mijn ouders en mij al lang gezelschap. Symbool van snelheid of een verrijking voor het interieur?

In de jaren veertig van de vorige eeuw eeuw was mijn vader (1922-1959) een fanatieke beoefenaar van de atletieksport. Ik herinner mij affiches met daarop vermeld afstanden van honderd en tweehonderd meter. Hij moet begin jaren veertig een van de snelste sprinters van ‘Zuid-Nederland’ zijn geweest. Hij nam mij als kind mee naar de atletiekbaan bij de Staatsmijn Emma, zijn toenmalige werkplek. Hij bleek zo halverwege de jaren vijftig nog een bekend figuur te zijn, daar langs de atletiekbaan. In 1941 won hij een hardloopwedstrijd voor de Sportvereniging Maurits. Ergens in die tijd heeft een wedstrijdcommissie bedacht, dat prijswinnaar Jo Kuiper naast een certificaat ook een sculptuur verdiende. Een voorstelling van twee foxterriërs met op de voet van het beeldje een handtekening van ‘Fontinelle’.

Fontinelle

Die handtekening bracht mij op het spoor van veilinghuizen in België (Namen, Brussel) en Maastricht, waar onder noemer van Art Deco vergelijkbare keramische objecten worden verhandeld. Wie zou de ontwerpende kunstenaar zijn, en waar is het beeldje ooit geproduceerd? Door een oud boek over industriële archeologie in België gokte ik op Wallonië. Op een reis naar het Namens veilinghuis F. Rops namen we – samen ontdekken is veel leuker – zomaar de afslag naar Andenne. In die plaats bleek een interessant Musee de la Ceramique, waar de ‘directeur-conservateur’ Cédric Piechowski ons verder hielp met het achterhalen van de herkomst van ons Art Deco-beeldje: “Uw vraag is ook voor ons een uitdaging”. Hij bracht mij in contact met een Belgische specialist op het gebied van Art Deco-keramiek: Norbert Poulain. Samen met zijn vrouw is hij ook een verwoed verzamelaar van Art Deco-keramiek en ook bezitter van eenzelfde exemplaar van die twee hondjes. Deze kenner mailde mij een literatuurlijst, geordend naar gelang de vermoedelijke ontwerper de Franse kunstenaar Jean de la Fontinelle, of Louis dan wel Rene Fontinelle uit Belgie was.

In de bibliotheek van het Rijksmuseum zocht ik naar antwoorden. Bij een tweede bezoek reikte de bliothecaris mij een toegangspas uit: “Dat is voor u makkelijker voor U.” Ik gok op de Fransman Jean de la Fontinelle (1900-1974), ook omdat hij een echte hondenliefhebber was en ook aan Belgische keramiekfabrieken ontwerpen leverde. De producerende fabriek was mogelijk de inmiddels gesloten Auguste Mouzin et Cie (AMC te Wasmuël, Henegouwen, België) .

Art Deco 

In de jaren 1920-1940 hebben talloze huishoudens – vooral in Frankrijk, België, en zuidelijk Nederland – in warenhuizen en sierwinkels de gecraqueleerde, keramische beelden aangeschaft als sierlijke aankleding voor het huis. Afbeeldingen van dieren leken het populairst te zijn in die tijd. Daarnaast zien we vrouwen- of clowneske figuren. Een betaalbaar massaproduct met voornamelijk naturalistische vormen. De veel duurdere en grotere Art Deco keramiekbeelden  pasten enkel in de veel ruimere huizen van de rijke bovenlaag. Dat soort beelden waren ook abstracter of geometrisch kwa vorm, vaak dynamiek of snelheid uitstralend, en zeker gemaakt van duurdere materialen.

Wandelend door Luik vond ik in een etalage een stijlverwant beeld. Een tijger, maar beduidend groter dan die twee hondjes. In Tongeren zag ik op een markt diezelfde beeldjes, maar dan in groen. Het zal niet de laatste keer zijn.