Mijn grootmoeder, die uit Rimburg, bewaarde en gebruikte een medicinaal boek van een broeder. Iets met kruiden en water. Waarschijnlijk kreeg ze dat boek van haar vader P.J. Lemmens, want zijn handtekening staat in potlood op de binnenzijde. Dat boek uit 1901 bracht mij op een verdwenen badkuur in het stadje Heerlen in de vorige eeuw.
troost
Oma was een vrouw met een sterk karakter: trots, slim, nieuwsgierig, wijs, zorgzaam en soms een beetje stout. Zij leerde ons, kleinkinderen, hoe wij yoghurt met geperste sinaasappelen konden eten. Op weigering stond het verplicht eten van een bord met varkensvoer. Dat hebben wij geweten.
Soms was zij gewoon kwetsbaar; zeker toen zij last had van een fistel en tijdelijk opgenomen moest worden in het ziekenhuis. Zij zocht al verlichting voor haar soms opspelende pijnen bij de aanwijzigingen van ene ooit lokaal bekende broeder Aloysius: de ‘Troost der Zieken’ (Heerlen, 1901). Dat boek van Aloysius bevatte een beschrijving van 450 ziektes en behandeling met 300 geneeskrachtige planten, soms gecombineerd met koudwaterkuren. Die kruidengeneeskunde was toendertijd in de regio breed geaccepteerd, en net zo belangrijk als een doktersbezoek.
Kneipp
Bij douche- of badartikelen had mijn moeder een voorkeur voor het merk Kneipp. Na vrijwel elk bezoek aan haar kreeg ik eten en soms een Kneipp-pakket mee. Zeker geen toeval, want ook zij was goed bekend met de Kneipp-waterkuur.
Kneipp was overtuigd van de heilzame werking van allerlei koudwaterbehandelingen, soms in combinatie met kruidengeneeskunde, en gezonde beweging. Een overtuiging en praktijk, die tot duizenden aanhangers leidde. Broeder Aloysius trok tweemaal naar het kuuroord Worishofen om bij de beroemde pastoor in de leer te gaan. Zijn ijver en nieuwsgierigheid werd beloond met een aanbevelingsbrief uit het verre Beieren.
kuuroord
Broeder Aloysius las in 1889 ‘Mijn Waterkuur’ van pastoor Kneipp. Hij paste een waterkuur bij hem toe, waarna zijn ernstige longklachten verminderden en verdwenen. Daarvoor had hij zich al verdiept in de kruidengeneeskunde. Hij hielp stap voor stap honderden (arme) bewoners uit Heerlen en omgeving bij hun ziektes en klachten. Met actieve steun van zijn overste Mgr. Savelberg (De Broeders van de Heilige Joseph) schreef hij zijn ‘Trooster der Zieken’ en raakte hij betrokken bij de ontwikkeling van twee locaties voor zijn Kneipp-kuren: een sanatorium voor mannen (1899) aan de rand van het Aambos, en voor de vrouwelijke kuurgasten ‘Mariabad’ op de hoek van de Akerstraat en de Putgraaf. Heerlen ontwikkelde zich tussen 1899 en 1917 tot een heus kuuroord, met duizenden gasten uit binnen- en buitenland. Vanwege de Eerste Wereldoorlog bleven buitenlandse bezoekers weg en de gevestigde geneeskunde kreeg na 1917 de overhand. Broeder Aloysius werd overgeplaatst naar een klooster ver buiten Heerlen. Op eigen verzoek of was er meer aan de hand?
‘Trooster der Zieken’ heb ik laten restaureren. Voor bad en douche gebruik ik de Kneipp-artikelen. Een watertroost.
noot bij kopafbeelding:
Colour lithograph by F. Rehm, 1902. 1902 By: Friedrich RehmPublished: 1902 Copyrighted work available under Creative Commons Attribution only licence CC BY 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Minero H 